China has spread its influence all over the world. How will America respond?
2025-03-10 19:23:22
TiranaPost
During his first term as president, Donald Trump changed American policy toward China, branding it the primary economic and security threat to the United States. Then, beginning his second term in January, he used his inaugural address to indicate where he would launch a new challenge against this perceived threat: in Panama.
There, China had built its influence through the Belt and Road Initiative, a multi-trillion-dollar infrastructure lending program that Beijing has used to establish its influence in more than 150 countries.
Trump's promise to reclaim the canal and push China away is part of a broader, still evolving, approach to counter Beijing in those places where the lack of U.S. presence or interest has allowed a new partner to come into play.
The blow to China's influence in Central America
In the early days of his second term, Trump sent America’s top diplomat, Secretary of State Marco Rubio, to an unexpected destination for his first foreign visit: Panama. Central America has become the centerpiece of Trump’s plan to counter China’s influence in the United States’ “backyard.” 4% of global trade passes through the Panama Canal, a 50-mile-long corridor connecting the Pacific and Atlantic Oceans. Trump has threatened to take control of the canal.
The decision was clear. Panama had been the first country in Latin America to join Beijing's Belt and Road Initiative in 2017. That same year, Panama severed diplomatic relations with Taiwan, forging ties with China.
Since then, China has built or financed: A bridge over the Panama Canal. A new subway line. A cruise ship terminal. A convention center. A wind farm.
In addition to these projects, a Hong Kong-based company has been operating port infrastructure on both sides of the canal. Trump claims these actions violate U.S.-Panama treaties, which required the canal to remain neutral after the U.S. handed it over 25 years ago.
Change of ownership and US concerns
Last week, it was announced that a group of investors led by BlackRock had agreed to buy a majority stake in the ports for about $23 billion. The change in ownership could help ease concerns from the Trump administration. However, a Hong Kong-based port company executive said the deal was purely commercial.
Secretary of State Marco Rubio himself clarified US concerns in an interview with Fox News: "Chinese-owned infrastructure gives Beijing influence over this key waterway," he said.
Para nisjes së tij për një tur në pesë shtete në Amerikën Qendrore, Rubio shkroi një editorial në The Wall Street Journal, ku deklaroi: “Partia Komuniste Kineze përdor presion ekonomik dhe diplomatik, madje edhe në Kanalin e Panamasë, për të shndërruar kombet sovrane në shtete vasale.”
Nga ana e saj, Ministria e Jashtme e Kinës ka thënë se respekton sovranitetin e Panamasë mbi kanalin dhe se Kina kurrë nuk ka marrë pjesë në menaxhimin ose operimin e tij.
Trump: “Do ta rimarrim Panamanë”
Në një deklaratë të fortë, Trump paralajmëroi: “Nëse Panama nuk kufizon ndikimin e Kinës, ne do ta marrim përsëri. Ose do të ndodhë diçka shumë e fortë”. Por presidenti ndeshi në kundërshtime të shumta. Zyrtarët panamezë dhe disa ish-oficerë të ushtrisë amerikane, përfshirë një ish-komandant të NATO-s, thanë se infrastruktura kineze në Panama nuk shkel neutralitetin e kanalit. Për më tepër, ata argumentuan se Panamaja nuk është nën ndikimin e Pekinit.
Zhvillimi më i madh
Gazetarja Vera Bergengruen, e cila shoqëroi Rubio në Amerikën Latine, raportoi se kërcënimet e administratës u dëgjuan qartë. Kur Rubio mbërriti në Panama City, ai përcolli një ultimatum nga Trumpi. Ai i tha presidentit panamez, José Raúl Molino, se Panamaja duhet të kufizojë praninë e Kinës rreth Kanalit të Panamasë, përndryshe do të përballej me një reagim të papërcaktuar nga SHBA-ja. Por pas dyerve të mbyllura, sipas burimeve, takimi ishte produktiv. Zyrtarët panamezë ishin shumë të gatshëm t’i tregonin administratës Trump se ishin të hapur për të kufizuar ndikimin kinez dhe për të mirëpritur investime amerikane.
Rezultati më i madh? Presidenti Molino njoftoi se Panamaja do të largohet nga programi ‘Brez dhe Rrugë’ kur të skadojë marrëveshja e saj e financimit me Kinën. Madje, ai do të kërkojë ta përfundojë marrëveshjen edhe më herët. Ky ishte një kompromis i madh për qeverinë e tij. Por është e rëndësishme të kujtojmë se Molino është një president shumë pro-amerikan, i cili kërkon të rreshtojë vendin e tij me SHBA-në përballë Kinës.
A funksionon gjithmonë presioni?
Kjo taktikë e ushtrimit të presionit mund të mos jetë aq produktive me liderët që kanë një marrëdhënie të ngrohtë me Pekinin. Një zëdhënës në Departamentin e Shtetit tha se dalja e Panamasë nga iniciativa ‘Brez dhe Rrugë’ dëshmon se qasja e administratës Trump në diplomaci funksionon.
Megjithatë, është ende herët për të thënë çfarë do të thotë në praktikë largimi i Panamasë nga programi. Është e vështirë të imagjinohet që një komb i vogël t’i kthejë plotësisht shpinën ekonomisë së dytë më të madhe në botë. Sa i përket pyetjes nëse Uashingtoni do të ushtrojë presion mbi vende të tjera për të ndërprerë lidhjet me Pekinin ose investimet e tij si një kusht për të punuar më ngushtë me SHBA-në, Departamenti i Shtetit refuzoi të komentonte.
Perëndimi përballet me sfidën e financimeve të Kinës në vendet në zhvillim. Ndërsa Kina ka financuar gjithnjë e më shumë projekte në vendet në zhvillim në Afrikë, Azi dhe Amerikën Latine – shpesh të quajtura ‘Jugu Global’ – SHBA-ja ka hasur vështirësi për t’u përgjigjur.
Rana Mitter, profesor i marrëdhënieve SHBA-Azi në Harvard Kennedy School, shpjegon: “Një nga sfidat më të mëdha që ‘Jugu Global’ i ka paraqitur Perëndimit është qasja e shpejtë dhe e lirë ndaj financimeve nga Kina. Shumë vende kërkonin investime të menjëhershme, veçanërisht në infrastrukturë. Që nga fillimi i viteve 2020, Perëndimi dhe SHBA-ja kanë gjetur vetëm përgjigje të pjesshme ndaj kësaj sfide.
Si është përgjigjur SHBA?
Në vitin 2019, gjatë mandatit të parë të Trump-it, SHBA krijoi Korporatën Ndërkombëtare të Financave për Zhvillim (DFC) për të ndihmuar në financimin e projekteve, përfshirë infrastrukturën, në vendet në zhvillim. Deri në dhjetor, DFC kishte investuar gati 50 miliardë dollarë në 114 vende.
Po atë vit, Trump ri-autorizoi Bankën e Eksport-Importit të Shteteve të Bashkuara, ekuivalenti amerikan i bankave të politikave të Kinës, të cilat financojnë huadhëniet ndërkombëtare të Pekinit. Gjithashtu, Uashingtoni ushtroi me sukses presion mbi aleatët e tij evropianë për të përjashtuar Huawein nga rrjetet 5G, duke argumentuar se kompania kineze përbënte një kërcënim për spiunazh.
A ka qenë e suksesshme qasja e Perëndimit?
Gjatë administratës Biden, SHBA dhe partnerët e saj vazhduan të kërkojnë mënyra për të kombinuar financimin publik dhe privat për të ofruar një alternativë ndaj huadhënieve kineze. Por, në përgjithësi, Perëndimi nuk ka qenë në gjendje të konkurrojë me modelin e Kinës, e cila ofron financim të drejtpërdrejtë dhe me më pak kushte.
David Sacks, studiues në Këshillin për Marrëdhëniet me Jashtë (CFR), drejtoi një grup pune mbi nismën ‘Brez dhe Rrugë’, bashkë me ekspertë nga sektori privat dhe ish-zyrtarë qeveritarë. Ata konkluduan se ‘Brez dhe Rrugë’ paraqet rreziqe të mëdha për interesat ekonomike, politike, të sigurisë, klimës dhe shëndetit të SHBA-së në nivel global.
Përgjigja e SHBA-së ka qenë e pamjaftueshme. Sipas Sacks, një administratë e dytë Trump e bazuar në transaksione do ta bëjë më të vështirë konkurrimin me Kinën. Të përballesh me ‘Brez dhe Rrugë’ kërkon një vizion afatgjatë. Gjithashtu, nevojitet një qasje më e gjerë mbi kostot dhe përfitimet e ndihmës ndërkombëtare.
Perëndimi nuk duhet të përpiqet të barazohet me Kinën në shpenzime, sepse SHBA nuk mund të konkurrojë me Kinën duke ofruar të njëjtin model financimi për infrastrukturën. Në vend të kësaj, duhet të përqendrohet në sektorë strategjikë ku mund të jetë konkurruese.
Një shembull i kësaj qasjeje është Korridori Lobito në Afrikë. Kjo hekurudhë 800-milje kalon përmes Angolës. Një plan për ta modernizuar dhe zgjeruar atë, i mbështetur nga SHBA dhe Evropa, është parë si një model për t’iu kundërvënë ndikimit të Kinës në infrastrukturën afrikane.
Pse është e rëndësishme kjo? Angola ka marrë më shumë hua për infrastrukturë nga Kina se çdo vend tjetër në Afrikë, mbi 45 miliardë dollarë. Por disa vite neglizhencë e lanë hekurudhën Lobito në gjendje të keqe, me stacione të shkatërruara dhe pajisje që operatorët vendas nuk dinin si t’i përdornin ose riparonin. Në vitin 2022, Angola refuzoi një ofertë kineze për të rikonstruktuar hekurudhën, duke zgjedhur në vend të saj një plan të propozuar nga një konsorcium evropian me mbështetje amerikane.
Gjatë presidencës së tij, Joe Biden e bëri përparësi politikën e lidhjeve tregtare me Afrikën. Korridori Lobito shihet si një model për mënyrën se si Perëndimi mund të ofrojë alternativa ndaj huave kineze. “Sepse Shtetet e Bashkuara e kuptojnë që mënyra se si investojmë në Afrikë është po aq e rëndësishme sa edhe shuma që investojmë atje.” Kjo ishte deklarata e Biden-it dhjetorin e kaluar, kur ai udhëtoi në Angola në vizitën e tij të fundit ndërkombëtare si president.
Gjatë kësaj vizite, ai njoftoi mbi 560 milionë dollarë financime të reja për Korridorin Lobito, duke e çuar investimin e përgjithshëm të SHBA-së në të mbi 4 miliardë dollarë.
Çfarë do të thotë kjo për Perëndimin? SHBA dhe Evropa do të ndihmojnë në lidhjen e rajonit të pasur me bakër të Zambisë dhe minierave të bakrit, litiumit dhe kobaltit në Republikën Demokratike të Kongos me portin e Lobitos në bregun Atlantik të Angolës. Kjo do t’i mundësojë SHBA-së të ketë akses në tregtinë e mineraleve kritike në rajon, një treg që deri më tani ka qenë nën dominimin e Kinës. Gjithashtu, do të përshpejtojë transportin e këtyre mineraleve të rëndësishme për energjinë e gjelbër drejt SHBA-së.
Pak muaj më parë, Republika Demokratike e Kongos dërgoi ngarkesën e saj të parë me bakër përmes kësaj hekurudhe drejt SHBA-së.
A mund ta vazhdojë këtë qasje administrata Trump? Zyrtarët e Biden-it në Angola ishin shumë të qartë: Ata kishin dëgjuar nga shumë ligjvënës republikanë dhe zyrtarë të Trump-it se ishin të interesuar të vazhdonin këtë projekt. Interesi është i lartë, sepse është një mundësi fitimprurëse, por gjithashtu një model që mund të kopjohet në kontinente të tjera.
Sipas Peter Pham, ish-i dërguari special i Trump-it për rajonet e Sahelit dhe Liqeneve të Mëdha të Afrikës: Axhenda ‘America First’ dhe ‘Make America Great Again’ nuk mund të realizohet pa burime natyrore dhe akses në tregje. Fokusi te projektet që sigurojnë mineralet kritike, si ato në Angola, përputhet me synimin e Trump-it për të rindërtuar bazën industriale të SHBA-së. Nuk është në interesin e SHBA-së – dhe as të vendeve afrikane – që ndonjë fuqi e jashtme, e aq më pak Kina, të monopolizojë këto zinxhirë furnizimi.
Lëvizja më e madhe e Trump-it: Mbyllja e USAID
Në muajin e parë të mandatit të tij të dytë, shumë nga veprimet e Trump-it kanë tronditur rendin diplomatik global dhe rolin udhëheqës të Amerikës. Por lëvizja më radikale ishte mbyllja e USAID-it.
Pse ka rëndësi kjo?
USAID is a $40 billion agency that helps some 130 countries fight hunger, disease and human trafficking. Many lawmakers, including Republicans, see it as an important tool of American influence vis-à-vis China. Marco Rubio, for example, has long warned about the dangers of the Belt and Road program and has supported USAID as a counterweight to it.
In a 2013 speech, Rubio said: “We are not obligated to give foreign aid. We do it because it serves our national interests.”
Almost overnight, Trump dismantled USAID, arguing that its work was not aligned with American interests. Rubio was left in charge of a sharply reduced aid program, while foreign aid workers and Democrats warn that the vacuum will push more countries toward China.
Dealing with China: Two Different Approaches
In its annual report before the November elections, a committee of security and economic experts convened by Congress stressed the need for “a clear and coordinated U.S.-led effort to build a coalition of like-minded countries.”
But Trump is pursuing a different path: He is focusing primarily on bilateral negotiations and transactional agreements, seeking concessions from other countries in favor of the U.S. For example, he reached agreements with Colombia and Venezuela to accept immigrants deported from the U.S. He is also seeking a deal on mineral rights with Ukraine.
According to David Malpass, a former World Bank president and former Treasury Department official in the first Trump administration, “the US has a real opportunity to put pressure on China by changing the international rules framework.” He adds that “Trump is adept at renegotiating bad deals. This would give the US a more level playing field in confronting China in developing countries.”
Could this approach work?
According to Rana Mitter of the Harvard Kennedy School, Trump's tactics risk having the opposite effect. Imposing tariffs on many countries and demanding that they sever ties with Beijing could push them to rely more on China. For example, countries like Germany or Canada could be forced to develop relationships they would not have imagined a few years ago, perhaps even with Beijing.
Can the US stop the 'Belt and Road' program?
David Sacks of the CFR points out that the Belt and Road program is a key foreign policy initiative of Xi Jinping. It is included in the Constitution of the Chinese Communist Party and is not something Xi is trying to distance himself from, but rather, is deepening it further.
While the US continues to warn about the dangers of the 'Belt and Road', it has so far not presented a clear plan to challenge it.
originally published on bota.al
