Ditmir Bushati, on the bitter truths that JD Vance told in Munich
2025-02-25 10:31:21
TiranaPost
In a recent analysis, Ditmir Bushati breaks down the messages of the famous speech by JD Vance, the American vice president, in Munich. A speech that stunned European leaders and created much discussion.
Bushati writes that in that speech there are some bitter truths about Europe.
There is a new reality for the world we live in. The balances have changed, the moods too. The style of doing politics and agreements? War and peace. What is certain is that yesterday no longer exists…
What awaits us? Read the analysis
THE DAY IS NO MORE
President Trump's first days in office demonstrate that the legacy of his first term may not necessarily serve as a guide for the next four years. His return to the White House is confirmation of a different worldview of the international order than the one we have been accustomed to since the fall of the Berlin Wall.
Distinctive in values
The extent of the US strategic shift is most evident in its approach to European allies. The positions taken by Vice President Vance at the Munich Security Conference alarmed most European leaders and deepened political divisions within the EU.
Although the highest security forum, Vance's speech did not mention the external security threats facing the Euro-Atlantic community. Vance's speech contained some harsh truths about the shared values and principles that govern democratic coexistence, some of which are unfortunately more preached than practiced.
After the end of the Cold War, liberals became champions of promoting democracy and freedom. Now the tables have turned. It is conservatives who are scorning the values and principles of democracy. They believe that these values have been jeopardized by the hypocrisy or restrictions imposed by liberals. At this point, Vance’s message was resounding: the US is no longer aligned with Europe on the values it considers essential to a democratic system.
It is clear that President Trump's core team sees Europe more as an experimental electoral cycle after their success in the US, than as a political, economic or military partner. Which means that the political spectrum in a few years in Europe could be quite different from what we are used to so far, as a result of American influence. The strengthening of right-wing parties in Germany, France and the United Kingdom is a priority for President Trump's inner circle.
Administrata Trump e konsideron Azinë si skenën qendrore. Ndërsa Europa nuk ka më të njëjtën rëndësi, qoftë strategjikisht apo kulturalisht. Kjo do të jetë një sfidë themelore për europianët të cilët, që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore dhe rënia e Murit të Berlinit, e kanë konsideruar marrëdhënien e tyre me SHBA-të, si një marrëdhënie të bazuar në vlera dhe interesa të përbashkëta, me fokus në sigurinë kolektive, sundimin e së drejtës, të drejtat dhe liritë themelore të njeriut, dhe një sistem transparent dhe shumëpalësh të tregtisë së lirë.
Për Trump, një rikalibrim i përparësive amerikane anembanë botës është i vonuar. Si superfuqia e vetme ushtarake në botë SHBA-të duhet të përballojnë sfida në tri fronte: në Europë, në Lindjen e Mesme dhe në Azi. Mirëpo realitetet ekonomike dhe ushtarake kërkojnë një zhvendosje të konsiderueshme të burimeve larg Europës. Administrata Trump vlerëson në mënyrë të ngjashme çrregullimet e tregtisë globale, pavarësisht origjinës së tyre, mungesën e politikës industriale që lejoi zbrazjen e shtresave punëtore dhe të mesme, sikundër politikën në fushën e teknologjisë që do të ndikojë në balancën gjeopolitike për dekadat e ardhshme.
Në këtë kontekst shtrohet pyetja: çfarë janë të përgatitur të bëjnë europianët? Presidentja e Komisionit Europian, e cila në Davos foli për pasojat e epokës së “garës së egër gjeostrategjike”, në Mynih pranoi “krizën në marrëdhëniet euro-atlantike”. Për shkak të kësaj situate të re, e cila do të ketë pasoja jo vetëm politike, fuqia ekonomike e Europës merr përparësi strategjike, krahasuar me përparësitë e deridjeshme, që kishin të bënin me zbatimin e agjendës së gjelbër. Raportet e ish kryeministrit italian Draghi për konkurrueshmërinë dhe ish kryeministrit italian Letta për tregun e brendshëm paraqesin një hartë rruge për fuqizimin e Europës në përballjen me këtë realitet të ri.
Në tryezë apo në meny?
Pozicioni i përbashkët i aleancës së NATO-s "asnjë marrëveshje për Ukrainën pa ukrainasit në tryezë", mori një goditje të fortë teksa SHBA-të dhe Rusia rivendosën urat e komunikimit në nivelin presidencial dhe u ulën në tryezën e bisedimeve të nivelit të lartë në Riad. As ukrainaist dhe as europianët nuk ishin pjesë e kësaj tryeze por e menysë.
Duhet kujtuar se samiti i parë i Trump me Putin në Helsinki në vitin 2018 shkaktoi valë tronditëse në Europë, pasi dukej një takim shpërfillës ndaj shqetësimeve europiane të sigurisë. Megjithatë, nuk pati shumë ndikim në drejtimin e përgjithshëm të politikës së SHBA-ve, e cila vijoi të ishte e ashpër ndaj Rusisë.
Ia vlen të kujtojmë gjithashtu strategjinë që përdori Presidenti Trump kur u takua me udhëheqësin e Koresë së Veriut. Ai arriti një marrëveshje me të duke pezulluar stërvitjet ushtarake amerikane me Korenë e Jugut, në këmbim të një pezullimi të testeve të raketave koreano-veriore. Pavarësisht alarmit që shkaktoi te aleati tradicional, Trump korri një sukses të rëndësishëm diplomatik me Korenë e Veriut. Kështu që gatishmëria e Trump për të negociuar drejtpërdrejt me Putin, pa europianët në tryezë, nuk është një praktikë e panjohur.
Mirëpo ulja në tryezë me Rusinë paraqet një ndryshim të pozicionit amerikan, nga mbështetës të Ukrainës në ndërmjetës midis saj dhe Rusisë. Që prej agresionit rus në Ukrainë, amerikanët dhe europianët kanë bashkërenduar mbështetjen për Ukrainën, sanksionet kundër Rusisë dhe përgatitjet për rindërtimin e Ukrainës. Artikulimi në publik nga zyrtarët e lartë të administratës Trump se ‘rikthimi i Ukrainës në kufijtë e para vitit 2014 dhe anëtarësimi në NATO janë opsione jo realiste’, shkaktoi jo pak nervozizëm tek europianët.
Rasti i Ukrainës tregon se siguria e NATO-s dhe ajo e Europës nuk janë më një dhe e njëjta gjë. Nga sfidat me të cilat përballet Europa, siguria është më e ngutshme. Përfundimi i agresionit rus në Ukrainë është një objektiv i dëshirueshëm. Por mënyra se si mund të arrihet ky objektiv do të jetë përcaktues për sigurinë europiane. Ndërsa Ukraina përfaqëson sfidën e menjëhershme, sigurimi i sovranitetit europian është një projekt shumë më kompleks dhe afatgjatë. Europianët duhet të rimendojnë sistematikisht qasjen e tyre ndaj sigurisë.
Nëse do të arrihet një marrëveshje për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë, zbatimi i saj do të bjerë kryesisht mbi shpatullat e europianëve, pasi SHBA-të kanë bërë të qartë se do të reduktojnë angazhimin e tyre në Europë. Ndaj europianëve do t’u duhet të gjejnë një ekuilibër midis zbatimit të paqes në Ukrainë dhe ruajtjes së kapacitetit për të mbrojtur territoret e tjera në kufi me Rusinë. Në planin afatgjatë, europianët do të jenë në gjendje më të mirë nëse Ukraina, në një mënyrë a tjetër, bëhet pjesë integrale e mbrojtjes europiane.
Fituesit dhe humbësit
Është ende herët për të thënë se cilët do të jenë fituesit dhe humbësit e vërtetë nga kjo situatë. Megjithatë, nuk ka dyshim se e djeshmja nuk mund të rikthehet më. Pozita gjeopolitike e Europës është zvogëluar ndjeshëm. Mënyra e vetme për ta rivendosur atë është shqyrtimi i opsioneve të pamendueshme deri dje.
Një nga rregullat themelore të gjeopolitikës është planifikimi i skenarëve më të këqij. Pas shpërthimit të luftës në Ukrainë, thuajse i gjithë mendimi strategjik europian bazohej në skenarin më të mirë, sipas të cilit, SHBA-të do të vijonin të jepnin të njëjtin kontribut për sigurinë europiane. Tani mund të thuhet se siguria e Europës nuk është më një shërbim i ofruar nga SHBA-të. Megjithatë, siguria europiane nuk është e papajtueshme me bashkëpunimin e ngushtë me SHBA-të.
Two thousand years of geopolitics have taught us that great powers prioritize their own interests and, if necessary, sacrifice the interests of their allies. President Trump is behaving like a geopolitical actor by prioritizing what he considers to be American interests. More or less, his position is that Americans only care about American interests and that others should only care about themselves. Europe has no choice but to respond in kind, working resolutely to protect its own interests.
Strengthening Europe’s geopolitical position begins with exercising and expanding its responsibilities for the continent’s security. Europeans should use this period to build defense industrial capabilities, while creating secure jobs. Giving themselves the tools of sovereignty and becoming more useful allies for the United States. The United States and Europe share, albeit unequally, global leadership. Yesterday is no more. So it is time for the United States and the EU to formulate a new cooperative agreement for the decades to come.
*The analysis is a publication of the Friedrich Ebert Foundation
Friedrich-Ebert-Stiftung Tirana
