Stil jete

Retired at 42, Federer confesses: I value minutes more today

Retired at 42, Federer confesses: I value minutes more today

A year and a half into his young life, he is reflective but seemingly still energized by whatever potent mix of ease and focus he relied on as a player. Roger Federer has given an interview about these months of his retirement. A 42-year-old retiree. He talked about his career, his family and especially about himself.

"I like going out and meeting people, doing different things is very attractive, although I used to be afraid of red carpets and small talk.

Why were you afraid?

What are we doing here? Why should I wear this? It was all those questions as a teenager, oh my God, I feel like I can't breathe with a tie. So I said to myself, look: I need to wear more suits, so I need to feel comfortable in suits. And I actually made a conscious effort to wear more ties, either with just a blazer and jacket and jeans, or ties with a sweater, and just making sure I got used to the feeling of wearing that kind of thing.

Retired at 42, Federer confesses: I value minutes more today

This is an answer from the athlete. It's like saying, 'Oh, I'm just going to train.'

'I'm going to train.' I would train myself to be comfortable in it, but it's so true because if you only wear it once a month and then you only wear it to award shows, you're so uncomfortable and so nervous. So I said: I need to get in the right frame of mind.

How is the retirement period?

I am really relieved.

Relieved in what way?

I mean, the last few years have been hard on my knee. I could feel the end coming. So when it's all said and done and you're on the line and you're officially retired, you take a deep breath and say, 'Wow, good, that's good.'

So the emotion wasn't sadness or grief, it was happiness?

I knew it would be difficult. The moment of retirement in London, everything leading up to it.... At one point I certainly had a flashback where I recalled the highlights. There were people who asked: How did you feel at X moment and you should tell them and go back in time.

You were crying that night.

Yes, it was very exciting. Something that has always been with you is gone and will be gone forever, and you can't get it back as much as you want. The train has left the station. And that's fine, and I want it to be that way, but of course you can't go from one day to the next and be like, 'Okay, no problem, that's easy.'

Do you feel like you finally got the ending you wanted?

Patjetër. Edhe më mirë. Sepse kam qenë gjithmonë i ngurtësuar nga momenti kur luan dhe ndeshja përfundon, ne shtrëngojmë duart, dhe më pas kundërshtari thjesht largohet ose rri rreth e rrotull dhe ti pastaj merr mikrofonin, je krejt vetëm në fushë. Disa nga miqtë janë në tribunë. Jo të gjithë mund të jenë atje. Jo të gjithë e dinin pikërisht atë ditë se ky do të ishte fundi. Kështu që ju përfundoni dhe pastaj flisni, kjo është ajo, bum, mbaron, dhe pastaj ndeshja tjetër dhe shfaqja vazhdon.

A e kishe menduar ndonjëherë pensionimin gjatë kohës që luanit?

Njëqind herë. Sa herë futesh në makinë për të shkuar për në stërvitje, e mendon: Si do të jetë pensioni? Ose: Ku do të dal në pension? Si do të dal në pension? Sa më gjatë mund të luaj? Këto pyetje kalojnë natyrshëm në mendjen tuaj ndërsa mendoni për jetën tuaj dhe mendoni për fëmijët tuaj dhe se ku do të përfundojë udhëtimi. Por unë mendoj se çdo lojtar e ka këtë. Më kanë pyetur për daljen në pension që nga viti 2009 kur fitova French Open dhe barazova rekordin e Sampras [me 14 Grand Slam]. Njerëzit thonë, 'Pra, çfarë tjetër ka për të arritur?' Unë them, po, 'Pyetje e mirë. nuk e di. Por më pëlqen të luaj dhe do të shohim se ku do të më çojë.”

Retired at 42, Federer confesses: I value minutes more today

Gjithë jetën, ju identifikoni në njëfarë mënyre. Ju thoni: 'Unë jam një tenist profesionist, ky është identiteti im.' Dhe pastaj një ditë ju nuk jeni më një tenist profesionist.

Nuk je më. Je 'pensionist'. Ata thonë: 'Çfarë bën?' 'Unë nuk e di.' Jam në pension. Është e çuditshme në fakt.

A ka pasur një moment kur keni thënë: Prit pak, kush jam unë në të vërtetë?

Tenisi ishte identiteti im, por nuk ishte ajo që bëja gjithë ditën, çdo ditë. Dua të them, në pjesën më të madhe, unë jam më shumë, jam një baba, një burrë dhe një djalë. Të qenit lojtar tenisi ishte hobi im dhe më pas kjo u bë puna ime. Por gjithmonë jam përpjekur të mos e identifikoj veten thjesht si një tenist. Kur tenisi mbaroi për mua, unë kisha ende të gjitha gjërat e tjera. Dhe mendoj se ky mentalitet ka qenë gjithsesi një forcë e imja gjatë gjithë karrierës sime. E dija që nëse tenisi mbaron nesër, gjë që mund të ndodhë me një aksident apo çfarëdo qoftë, duhet të jesh në gjendje të jetosh me veten, pa lojën.

Kjo është diçka që i thua vetes ndërsa luan, por më pas zgjohesh një ditë dhe në fakt të duhet ta jetosh.

Ndjej se ka qenë shumë e drejtpërdrejtë dhe jo shumë e ndërlikuar për t'u zhytur në jetën e pensionit. Në fakt nuk kam kohë të mjaftueshme gjatë ditës. Dhe më pëlqen të jem i rrethuar nga njerëz dhe miq dhe jam shumë social. Kështu që mendoj se më ka ndihmuar gjithmonë që të mos ulem vetëm në një dhomë. Kam kaluar ndoshta vetëm dy pasdite që nga dalja në pension ku kam qenë vetëm në shtëpi, sepse fëmijët ishin në shkollë dhe gruaja ime po punonte në disa projekte. Në ato dy pasdite kam menduar: Çfarë duhet të bëj? Nuk e di. Ishte mjaft e sikletshme. Nuk dua të kem të tilla momente.

A mendoni se dalja në pension e ka ndryshuar marrëdhënien tuaj me kohën në një lloj mënyre?

Pyetje e mire kjo. Ndjej se minutat kanë më shumë rëndësi tani se më parë. Nuk e di nëse është edhe çështje moshe, ndërsa rritesh, të duket sikur koha po ikën prej teje dhe ke ende shumë për të bërë, shumë për të bërë.

Një nga gjërat që keni bërë që nga dalja në pension është të filloni të dizajnoni gjëra, si rroba dhe këpucë dhe tani syze dielli. Çfarë përfitoni nga kjo?

Mendoj se kur ke një shans të punosh me njerëz të mëdhenj, mendje të shkëlqyera, hyn në këtë ide se sa bukur do të ishte të kishe syzet e diellit dhe, nëse mundesh, kë do të zgjidhnit? Kalifornia, një vend kaq i largët nga Zvicra, një botë kaq e ndryshme. Si mund ta konceptojmë një ide dhe ta realizojmë atë? Dhe pasi kam kaluar, nuk e di, 80 për qind të jetës sime në verë, sepse ne po ndiqnim diellin gjatë gjithë vitit me turneun, më bën të dëshiroj të mbaj më shumë syze dielli tani.

Retired at 42, Federer confesses: I value minutes more today

Sa i përfshirë ke qenë konkretisht në dizenjim?

Janë Oliver Peoples, ata skicojnë idetë, unë sjell mendimet e mia. Dhe pastaj është sikur t'i vendosni të gjitha në një tenxhere, ta gatuani, ta përzieni. Oliver Peoples menduan të fokusohemi dhe frymëzohemi nga tenisi. Mendova se në fakt është një ide e mrekullueshme. Pra, në rregull, le të zhytemi më thellë në këtë çështje. Dhe unë jam shumë i kënaqur me rezultatin. Sinqerisht, unë mendoj se këto duken shumë mirë.

Nuk keni qenë gjithmonë të interesuar për modën. Çfarë ju futi në të?

Udhëtimet, me siguri. Gruaja ime, Mirka, është tre vjet më e madhe dhe ishte gjithmonë shumë elegante dhe gjithmonë shumë e dhënë pas makinave, orëve dhe modës. Këto ishin hobi të saj. Dhe ajo ishte gjithmonë shumë miqësore, vizitonte vendet, dhe mendoj se ajo më frymëzoi shumë që të shkoja edhe në muzeume, të takoja njerëz, të isha më miqësor, të jem më social. Sepse ne filluam të takoheshim kur isha 18 vjeç në Lojërat Olimpike të Sidneit, në vitin 2000. Dhe kështu mendoj se kjo është ajo që më futi në të gjithë botën e modës. Kur shkon në të gjitha këto qytete të ndryshme, më vjen keq, nuk mund të veshësh xhinse dhe atlete sportive dhe një bluzë oversize çdo ditë. Teksa rritesha në karrierë, më duheshin costume dhe kravata për tapetet e kuq.

Ju gjithashtu po punoni tani për një dokumentar për veten tuaj dhe ditët e fundit të karrierës suaj me regjisorët Joe Sabia dhe Asif Kapadia, në Amazon. Pse vendosët ta bëni këtë?

Kjo ishte diçka që nuk doja ta bëja. Është si të shkruash një libër. Nuk doja të shkruaja një libër. Unë thjesht nuk isha gati për të shkruar historinë time. Pra, kjo nuk ishte kurrë një ide. Pastaj, kur fundi po afrohej dhe sapo u caktua Kupa e Laver, pyetja ishte: A duam të kemi ndonjë gjë të dokumentuar? Ndoshta më shumë për historinë time, për fëmijët e mi, për miqtë, trajnerët dhe ekipin tim. Po sikur të filmojmë pak? Atëherë të paktën do të kishim diçka, sepse pothuajse nuk kemi prapaskena të jetës sime. Unë s`mbaja njeri afër në prapaskenë. Kur ata erdhën, i thashë: 'Ju ndoshta dëshironi të më shihni para, gjatë dhe pas ndeshjes.' Dhe më pas Joe më tha: “Hej, unë kam kaq shumë filmime dhe është kaq e pabesueshme dhe do të ishte një humbje të mos e ndaja këtë. A mund të bëjmë një dokumentar, një orë?” Pranova. Kur i pashë filmimet me Mirkën dhe Tony [Godsick, agjenti i Federer] ishim: O Zot, uau. Ishin në 1 orë e gjysmë, 12 ditët e fundit të jetës sime. Qava.

Pse qave?

Thjesht mendoj se ka kaq shumë momente ku ndjen atë vuajtje për të cilën po flisja. E shihni se fundi po vjen dhe ekziston kjo pikë fundore, por është e bukur. Pyes veten se si do ta shohë shikuesi. Por unë mendoj se është ndoshta shumë bukur, dhe mendoj se për shumë atletë, ndoshta do të jetë mirë të shohin se si ia kam dalë.

Retired at 42, Federer confesses: I value minutes more today

Kur thoni 'vuajtje', keni parasysh vuajtjen mendore, jo fizike, apo jo?

Jo, po flas vetëm për atë mendore, emocionale. Ajo kalon nëpër trupin tuaj, literalisht.

A keni përjetuar ndonjëherë ndonjë ndjesi të tillë më parë?

Dua të them, me ndeshjet e Grand Slam. E vetmja gjë që afrohet ishte ndoshta kur humba në Ëimbledon [në vitin 2021], ndeshjen time të fundit kundër [Hubert] Hurkacz, në sete të drejtpërdrejta. Dola nga fusha dhe gjuri im ishte aq keq sa nuk mund të luaja më si duhet. Dhe e dija se ky ndoshta ishte Ëimbledon-i im i fundit. U përpoqa të bëhesha gati për konferencën për shtyp dhe mendova çfarë mund të më pyesnin? Duhet të jetë rreth gjurit, dhe mendja ime po vinte vërdallë. Provova gjithçka. Ky është maksimumi që mund të kisha bërë. Në fakt, kam luajtur shumë mirë duke pasur parasysh se kam arritur shumë larg, mendova. E gjithë kjo përvojë ishte një përvojë e plotë jashtë trupit, sepse gjithçka ndodhi në një mënyrë që nuk e mendoja se do të ndodhte, ose nuk duhej të ndodhte. Pra, ndoshta kjo konferencë i afrohet paksa në një mënyrë momentit të daljes në pension.

Ju mungon tenisi?

Jo, në fakt.

Vërtet?

Më bëhet shumë kjo pyetje, por ën fakt nuk më mungon. Ndihem vërtet në paqe. Mendoj se kjo vjen ngaqë kam bërë paqe me faktin që gjuri im nuk më lejon të jem atje, të luaj. Më duket sikur e kam shtrydhur limonin. Provova gjithçka që munda. Dhe jam shumë i qetë. Më pëlqen të shkoj të luaj tenis me fëmijët e mi. Sapo rezervova një ndeshje edhe me gruan time. Më pëlqen të luaj tenis dhe gjithmonë kam menduar, si do të jetë ai moment kur të tërhiqem dhe të kthehem në një fushë tenisi dhe në fakt nuk do më duhet të ushtrohem për t`u përmirësuar?

A je ende në gjendje ta thërrasësh madhështinë me raste?

Po. Në fakt është shumë qesharake. Unë isha në Stanford vetëm disa ditë më parë dhe shkova të shikoja ekipin e tyre duke luajtur tenis, sepse djali i Tonit është student i parë në Stanford. Dhe më pas i pashë duke bërë diçka dhe i thashë djalit të Tonit: 'Shiko, në momentin e kthimit, mendoj se ti duhet ta bësh këtë.' Dhe ia shpjegova shpejt, mora një raketë, isha veshur me xhinse dhe pulovër dhe bëra një lëvizje me dorë. Është si të ngasësh një biçikletë. Nuk e harron kurrë. Gjuajta dhe lëvizja ishte e duhura. Thashë O Zot, aftësitë qenkan aty.

A shikoni ende tenis?

Unë shikoj ndeshjet kryesore. Është e vështirë për mua të shikoj një ndeshje të plotë, sepse jam shumë i zënë me fëmijët dhe jam në lëvizje. Ndoshta kam parë një ndeshje të plotë, të tërë vitin e kaluar. Por përveç kësaj, janë pikat kryesore dhe unë kontrolloj rezultatet çdo ditë. Unë jam i befasuar në fakt. Mendova se nuk do më interesonte më, por në fakt njoh ende shumë lojtarë dhe dua të shoh se si po duken ata.

Natyrisht, sa herë që Rafael Nadal ose Novak Gjokoviç fitojnë, njerëzit mendojnë për ju, për shkak të rivalitetit tuaj të gjatë me të dy lojtarët dhe për shkak të kuriozitetit se si të gjithë do të bëhen histori një ditë. A mendon për veten teksa shikona ta të luajnë? A i kushtoni vëmendje të veçantë?

Dua të them padyshim që i ndjek kur ata janë në finale, kur Rafa kthehet ose kur Novak thyen një tjetër rekord. Megjithatë unë nuk do ta lë mënjanë axhendën time për të parë një ndeshje. Por padyshim që e kam ndjekur dhe më pëlqen ta shoh këtë, veçanërisht Novak është forca në fuqi. Dhe Rafa padyshim. U ndjeva i trishtuar për të që nuk ishte në gjendje të luante aq shumë sa do të donte. Shpresoj që ai të mund të bëjë atë që dëshiron të bëjë gjatë verës, sepse edhe pse kam një ndjesi të mirë për të dhe e di se ai u tërhoq nga Indian Ëells dhe Doha, unë ende shpresoj shumë që ai mund ta kapë trenin dhe të hipë në të.

Këta janë djem me të cilët keni pasur përballje me vite. Pastaj ju ndizni televizorin dhe ata janë ende në fushë, ju nuk jeni. A ka një emër kjo ndjenjë? A ka një emër?

Ndihem mirë. Kur dola në pension në Londër në konferencën për shtyp pranë Andy [Murray], Novak, Rafa dhe [Björn] Borg dhe të gjithë ata që ishin atje, thashë: “Është ok të jem i pari që do të shkoj'. Pata shumë turne pa ta, pra hyra më parë dhe tani është koha e tyre të kenë një moment në turne pa mua. Kështu që jam i lumtur që isha i pari që dola në pension. Dhe në fakt uroj që ata të mund të vazhdojnë për aq kohë sa luajta edhe unë.

A ndihet kështu edhe konkurrenti brenda jush?

Oh, ai është zhdukur.

Vërtet?

Po, plotësisht. Plotësisht. Sepse jam krenar dhe i lumtur për atë që kam arritur; dhe nuk do ta harroj kurrë që kur theva rekordin e Sampras, ai ishte i qetë për këtë. Ose aq i lezetshëm sa mund të ishte në atë moment. Nuk do ta harroj kurrë këtë. Mendoj se kur del në pension merr një rol të ri. Fillon të ndihesh shumë i kënaqur në pozicionin që je dhe gjithashtu mbështetës i lojës në tërësi. Pra garën e sheh në aspektin sportive dhe rëndësi ka që loja të dalë e bukur, duke e vendosur tenisin në një shkallë më të madhe.

A ka lojtarë më të rinj që ju pëlqen t`i shikoni, apo dikush që shihni me ngjashmëri me veten?

Dua të them, padyshim që po na mungon situata me një dorë. Ajo që marrim gjithnjë e më shumë në ditët e sotme është se do të dëshiroja që ndonjëherë të kishim pak më shumë larmi, dhe gjithashtu të dilnim pak më shumë në rrjetë, jo vetëm krah për krah. Të shohim se ku do të shkojë ndeshja. Por padyshim që problemi është kur keni shumë lojtarë të ngjashëm që luajnë kundër njëri-tjetrit, shumë pikë përfundojnë duke luajtur në një mënyrë të ngjashme. Pra, për mua, duke parë dy djem që luajnë kundër njëri-tjetrit dhe kanë 20 pikë të njëjta duket të jetë shumë interesante. Është si një mundje krahu. Por më pëlqen të them, “Le të mos hyjmë në mundjen e krahut. Le të hyjmë në një lojë tjetër.”

Ju po flisnit për gjuajtjen me një dorë sikur mendoni se nuk do të kthehet.

Unë mendoj se do të ekzistojë. Do të kthehet. Katër fëmijët e mi i kam mësuar të gjuajnë me dy duar.

Jo!

Unë jam një shembull i tmerrshëm. Nuk jam një mësues i mirë, por kjo ndoshta mund të ndryshojë.

A ka ndonjë lojtar më të ri që shihni tani ku mendoni, ndoshta ai mund të fitojë aq sa fitova unë?

Nuk më pëlqen të bëj presion mbi këta lojtarë, sepse sinqerisht synimi për 20 [fitore të mëdha] nuk ishte diçka që bëra unë, Rafa apo Novak. Sigurisht që ka lojtarë që mund të fitojnë shumë Slam. Dikush duhet të fitojë Slams dhe natyrisht ata do t'i fitojnë bukur, do ta bëjnë lojën perfekte dhe do të bëhen superyjet e sportit. Ka shumë kuriozitet tani për të parë se kush do të jetë i radhës. Kështu që unë mendoj se dy deri në tre vitet e ardhshme, ata do të na japin një ide vërtet të mirë sepse mendoj se ka lojtarë të mirë tani, por unë ende mendoj se ata po rikalibrojnë lojën e tyre.

Në këtë pikë, ju jeni shumë të njohur me mënyrën se si njerëzit e përshkruajnë lojën tuaj si “të bukur”, “pa sforco” dhe kështu me radhë. Nga njëra anë, ky është një kompliment i dukshëm. Nga ana tjetër, jam kurioz se si ndiheni për mënyrën sesi do të mbahet mend loja juaj?

Sot e marr si një kompliment të madh. Kur isha duke luajtur, po luftoja për të shfaqur luftëtarin që isha. Sepse nëse nuk je një luftëtar, nëse nuk mund të bësh përpjekje - nuk mund të arrish atë që kam arritur thjesht pa sforco, pa u munduar. Mendoj se kur ke punuar shumë, vetëm atëherë mund ta bësh të duket e lehtë. Kështu që unë gjithmonë kam luftuar – veçanërisht herët – me mendimin: Po a nuk duket pasioni, lufta dhe gjithçka që kam investuar në të? Sepse për fitoren dukej: 'Oh, është kaq e lehtë'. Dhe kur humbisja, dukej sikur thoshin: ‘Duhet të përpiqej pak më shumë'. Dhe kjo në fillim ishte vërtet shumë e vështirë për t'u pranuar dhe vërtet komplekse për mua.

Retired at 42, Federer confesses: I value minutes more today

A mund të rrëfej diçka? Unë dhe ti jemi afërsisht në të njëjtën moshë dhe unë jam një adhurues i tenisit. Të kam parë gjithmonë duke luajtur, por mendoj se kam fiksuar për ty më shumë në gjysmën e pasme të karrierës tënde, kur mundësia për të humbur, ishte më evidente. A ka kuptim kjo?

Kuptim total. Unë mendoj se nuk kam qenë vërtet i vetëdijshëm për këtë deri në vitin 2008. Ose ndoshta ka pasur një moment kur, mendoj se në ’05 kur humba nga [Marat] Safin në Australian Open, thashë, 'Kam krijuar një përbindësh'. Kur humbas një set, njerëzit thonë: 'Oh, zot, Roger humbi një set'. Ose po humbas në një gjysmëfinale me pikë ndeshje kundër Safin. Njerëzit janë si të tronditur. Çfarë do të thotë kjo? Është normale të humbasësh kundër një lojtari të mirë.

Kështu që unë mendoj se në vitin 2008 kur humba nga Rafa [në Wimbledon, në atë që shumë mendojnë se ishte ndeshja më e mirë e të gjitha kohërave], ishte, dua të them, një moment shumë i veçantë sepse padyshim që isha i shkatërruar pasi humba atë ndeshje. Por më pas do të vija në Shtetet e Bashkuara një muaj më vonë dhe njerëzit ende po flasin për këtë, si, 'Oh, Zoti im, ajo ndeshje Wimbledon'. Kuptova se krijuam diçka të veçantë pikërisht në atë moment, pra një lojë për të cilën flitej.

Dhe gjithashtu ishte ndoshta Federer 2.0, që edhe humbet. Është njerëzor. Dhe kjo mund të ndodhë dhe është pjesë e jetës. Dhe mendoj se ana më njerëzore filloi të dilte ndoshta sepse vetëm kur humbet, njerëzit mund të lidhen pak më shumë me ty, sepse ne të gjithë humbasim në jetë. Më pas sigurisht që linden fëmijët. Pra dukesha më afër njerëzve. Ata filluan të më njihnin vërtet, sepse kisha qenë në turne për kaq shumë kohë. Kështu që mendoj se kjo është arsyeja pse kam pasur shumë mbështetje emocionale nga shumë fansa ndaj meje.

Për të qenë i qartë, kurrë nuk kam dashur të humbasësh, por mendoj se jam identifikuar më shumë me mundësinë e humbjes. A vutë re turma që tërhiqeshin më shumë drejt jush pasi humbët?

Unë mendoj se ndoshta ka diçka me lojën time që rezonon shumë me njerëzit. Ata mendojnë se ndoshta nëse vijnë dhe më shikojnë duke luajtur, diçka e veçantë do të ndodhë. Unë luaj në një mënyrë tjetër. Ndoshta unë isha gjithashtu urë lidhëse nga brezi i vjetër, mbrapa me një dorë, pa mundim, siç luanin të gjithë në ditët e fundit të viteve '90, për lojën e re të fuqishme super-spinny, të ashpër që hyri, dhe unë isha ende një djalë i tipit të shkollës së vjetër. Kështu që mendoj sentimentalisht, ndoshta isha i preferuari i shumë njerëzve për shkak të lojës sime.

Ju keni përmendur fëmijët tuaj—ju keni dy djem binjakë, të cilët janë nëntë vjeç dhe dy vajza binjake, që janë 14 vjeçe. A janë ata tenistë profesionistë?

Jo profesionistë, por luajnë.

Vërtet?

Sepse nuk dua që fëmijët e mi të jenë të vetmit fëmijë në rrethin tim që të mos luajnë. Dhe padyshim që unë jetoj në një rreth tenisi, dhe përndryshe ata janë të vetmit fëmijë që nuk luajnë sepse të gjithë fëmijët e tjerë luajnë tenis dhe ky është pasioni i tyre. Prandaj, unë u thashë vajzave, të cilat nuk ishin shumë të dashuruara me të në fillim, ‘Duhet të luani pak'. Kështu që ata të katër luajnë tani.

Retired at 42, Federer confesses: I value minutes more today

Mënyra se si unë e kuptoj historinë tuaj është se tenisi nuk ju është induktuar i detyruar nga prindërit. Ishte zgjedhja jote. A jeni në gjendje të prindëroni në të njëjtën mënyrë?

Jam përpjekur të jem më shumë Game Master, sesa trajner dhe u kam thënë atyre se nuk jam trajner. Dhe nëse mund të ndihmoj, shkëlqyeshëm. Dhe nëse nuk më doni mua atje, kjo është gjithashtu në rregull. Por ndonjëherë nuk mund ta kontrolloj veten, si në Stanford. Unë hyj dhe marr raketën në dorë.

A e kuptojnë tashmë se çfarë jeni ju për botën dhe çfarë keni arritur?

Tani më shumë se kurrë më parë. Kur ishin më të vogla, sidomos vajzat, nuk u tregoja as për renditjen, as për sukseset e mia, edhe kur dilja i pari. Ata më pyesnin: 'Sa i mirë është Stan?' “Ai është padyshim i pabesueshëm. Lojtar legjendar dhe fantastik.”, u thoja. 'Po Rafa?' 'Po, ai është gjithashtu, ai është shumë i mirë.' Dhe pastaj ata më pyetën: 'Po ti?' Jam mirë.' E minimizoja vërtet suksesin tim.

Tani jam më i hapur dhe u tregoj, sepse ka shumë raste që miqtë e tyre u flasin për mua dhe ata vijnë më pyesin: Vërtet e ke bërë këtë?

Duket sikur është e dokumentuar kaq mirë: ngjitja, dëshira për të qenë madhështor dhe më pas kulmi. Por ka shumë më pak fjalë për atë që ndodh më pas. Si do ta përshkruanit atë që po jetoni tani?

I'm glad I didn't have a failure at the end. The decline came because of injuries. I don't even call it a decline. Now I am happy. It's a completely different life. It's like when I was in rehab. I liked rehab because it was something new in my life. It was a new challenge. It is literally one step at a time, or one movement at a time. And it's the same with life now. I mean: a new space, navigating this new life, with new projects, especially with my children. And I like this time. I said in an interview years ago that I felt stressed. It has nothing to do with pension. It has to do with children, with caring for them. Now I take care of my children together with my wife and just help them continue their schooling and all their requirements.

Retired at 42, Federer confesses: I value minutes more today

Parenting is another form of stress, right? There was also pressure in the Grand Slam, of course, but you had 20 years of experience in such.

Exactly. And it's not like I've been a parent of 14-year-olds or nine-year-old boys before. Every day is the first time for me.