When I knew my country
Elena Kostyuchenko rrëfen shembjen e së vërtetës dhe “takimin” me gazetaren ruse, të vrarë në vitin 2006, Anna Politkovskaya.
2023-05-02 20:35:13
Erjon Uka
By Elena Kostyuchenko / When I was five years old, I discovered that we had to die. All. Even the mother. A little later, I realized that she might not die of old age, that she might not die some distant day in the future, but precisely at that moment because of the "thugs". I started to dread the evenings. Evil gets closer to dinners, darkness gives it wings. I would sit on the windowsill and see the darkness. This is how I would show my mother the way home, I thought I would protect her. Sometimes the anxiety became too strong. So I would take the tin box of buttons and look at them one by one, like a treasure. They took some of the fear away.
In third grade, I saw them up close. They were "bandits". I was walking home, taking short cuts between neighborhoods, not along the main road. My mother had forbidden me, but I wanted to hurry and get there quickly. At one point, I saw three men, plus a fourth on the other side. In my memories, they were wearing black leather coats, but it is very possible that I put them on them later. One of the three says a lot of dirty words, the other pulls out a pistol: it's small, black. I entered the nearest building in anticipation of the shooting. There are two in total. I wait a little longer, then I leave the building. The man who was on the side is now on the ground and has a strange appearance, with something red behind his ear. There are no traces of the other bandits. I pass the lying man, falling around him, and run towards the house.
I didn't say anything to mom. I knew fear could stop the heart and the child inside me wanted her to stay alive. The thugs were Boris Yeltsin's fault, as was the darkness outside the window, the evenings during which my mother returned late from work and I waited for her at home, as well as the money that never came to us. At this point I had learned what money was and what it was worth. There was never anything to eat at home. When I was nine years old, I started singing in a kind of choir: from time to time we gave performances in hospitals and cultural centers. They paid us: thirty rubles for choristers, sixty for soloists. I wanted to become a soloist. Sixty rubles for me was seven loaves of black bread.
Sorry mom, I was wondering, if the Soviet Union was such a beautiful country, why didn't you protect it? They lied to us, she replied. Yeltsin lied to us. I started watching the news very angrily. I expected to hear that Yeltsin had died. If it did, they would probably make the news. But he never died. Others died. Funerals were common in those years and there was always a coffin covered with a red cloth in our backyard. I approached and asked: Why is he dead?
Why did he die? They died from drinking too much, because they were executed, found in the middle of a barrage of bullets or killed during robberies, they died in hospitals without drugs and without doctors. My mother did not die, on the contrary, my gaze protected her. From time to time, I managed to defy God. If my mother dies, I told her, I will run away to live in the forest: what will you do then?
Isha në klasë të shtatë kur Jelcini na bëri një surprizë. Ishte Viti i Ri, dhe nga televizori më tha mua dhe nënës sime: jam i lodhur, do iki. Nuk ishte më President. Mrekullia e Vitit të Ri. Mamaja ime qante dhe qeshte, teksa merrte në telefon miqtë. Unë mendoja: mirë, tani gjërat do të ndryshojnë.
Pas gjashtë muajsh erdhën zgjedhjet. U zgjodh Putini. Nuk i ngjante hiç Jelcinit. Ishte i ri, sportiv, i kishte sytë e kristaltë. Sytë ishin e vetmja gjë prej fytyrës së tij që të ngeleshin në mend. Zëri kishte një veçanti: gjithmonë dukej se ishte në prag të shndërrimit në hamullimë. Nga ana tjetër, kur Putini buzëqeshte, të gjithë rreth tij dukeshin të lumtur. Nëna ime nuk e kishte votuar. Ai është nga KGB-ja, thoshte. E dija se çfarë ishte KGB-ja: të shkalla jonë jetonin dy agjentë. Njerëz maniakë dyshues dhe nuk përshëndesnin kurrë. Nuk kishim lidhje.
Ditën e zgjedhjeve zbrita në lagje. Votove për Putinin?, pyesnin të gjithë duke u kthyer nga qendrat e votimeve. Po normal, sigurisht. Më pyetën edhe mua, për mamanë time. Thashë jo, thashë se ne votonim për komunistët dhe atëherë fëmijët e tjerë më thanë se komunistët kanë ca që janë nëndhé. Për pak sa nuk u zumë. Të gjithë besonin se Putini do t’i mbronte. Pak përpara zgjedhjeve, në disa qytete, pati pallate që u hodhën në erë. Kështu mësuam fjalën “terrorizëm”. Natën, burrat e pallatit tonë, bënin rojë me turne që të mos na vinin minat. Duhet t’i vrasim të gjithë terroristët, thoshte Putini, dhe kështu që s’pati më shpërthime pallatesh.
Ai nisi një luftë të re në Çeçeni, unë nisa të laja shkallët. Isha thuajse e rritur dhe doja të fitoja diçka për t’ia lehtësuar lodhjen mamasë. Por ishte kaq e lodhshme, sa kur kthehesha nga shtëpia bëja si ajo: ulesha në divan me këpucë për “të qetësuar këmbët”. Mamaja nuk më bërtiste. Televizori punonte gjithmonë e më keq, dhe nga filigrami në bardh e zi thuajse nuk dalloheshin fare fytyrat. Nisa të lexoja gazetat: i gjeja në shkollë, në bibliotekë. U dashurova: imazhi nuk ndryshonte, por mund të mendoje teksa lexoje. Erdhi koha që shkova vetë të punoja në një gazetë. Më paguanin pak a shumë aq sa merrja për të larë shkallët. Shkruaja për ata që falsifikonin biletat e autobusit, adoleshentët në spitale, skinhead-sat që sapo kishin nisur të shfaqeshin në qytet. Ndihesha krenare që shkruaja gjëra “të rriturish” dhe e kujtoja veten gazetare.
Pastaj, një ditë, më rastisi të blija “Novaja Gazeta”. Hapa gazetën: kishte një artikull mbi Çeçeninë. Shkruanin për një djalë që kishte ndaluar të ëmën të dëgjonte këngët ruse në radio. Ushtarët rusë i kishin rrëmbyer të atin dhe ia kishin kthyer të vdekur me hundën e prerë. Në artikull lexoheshin fjalë të çuditshme: “fshirje”, “pikë filtrimi”. Në fshatin Mesker-Jurt rusët kishin vrarë 36 njerëz. Një burrë ishte kryqëzuar, i gozhuar në duar. Por kishte mbijetuar. Artikulli kishte emër: Anna Politkovskaya.
Shkova direkt në bibliotekën e zonës dhe kërkova gjithë numrat e kaluar. Artikujt e saj. I lexova të gjithë. Kisha ndjesinë sikur më rriste temperaturën: prekja ballin, por isha e ftohtë, e djersitur, e vdekur. Kuptova se s’dija asgjë për vendin tim. Se televizori më kishte gënjyer. Për javë të tëra mbajta mbi supe atë ndjesi. Lexoja, ecja në park, kthehesha për të lexuar sërish. Doja të flisja me një të rritur, por nuk kishte të përshtatshëm: u besonin televizorit. E mora inat për vdekje “Novaya Gazeta”. Më kishte hequr të vërtetën kolektive dhe unë nuk kisha pasur ende kohë të ndërtoja të vërtetën time. Jam katërmbëdhjetë vjeç, mendoja, dhe ndihem si invalide. Vendosa të punoja për “Novaya Gazeta”. Pas disa vitesh ia dola.
*Elena Kostyuchenko is a Russian investigative journalist who works for "Novaya Gazeta". She has won several awards in Europe for her articles. The above part is excerpted from the book "My Russia", translated by Erjon Uka.
