Moments when you can't be neutral
Me rënien e Bashkimit Sovjetik u mendua se demokracitë liberale mbeteshin e vetmja mundësi dhe se ishin të pakthyeshme. Pas krizës së vitit 2008, pamë se mund të ktheheshim mbrapa që ç’ke me të. E shohim këtë gjë në Hungari dhe në Poloni. Por populizmi ka ngritur krye në forma të ndryshme edhe me Brexit, në Katalonjë, në Francë, në Itali.
2023-05-21 22:02:32
Erjon Uka
There is a time, according to the writer Javier Cercas, where "neutrality is not accepted". Like this time today, "of the terrible war in Ukraine", he emphasizes. The Spanish writer is invited to the Turin Book Fair, where he feels at home and shows between fear, the teaching of the extreme right in Europe, and enthusiasm for new books, two of which he is currently working on.
“I'm first and foremost a writer, but I don't live in an ivory tower. No writer does, it's a false cliché. The tower doesn't exist," he smiles. Author of novels and essays including The Soldiers of Salamis, The Anatomy of a Moment, and The Shadow Monarch, Cercas has always observed reality as a storyteller, and as an intellectual, or "citizen" as he prefers to call himself, he thinks we should take sides.
You wrote that this is the time of the crisis of democracy and the teaching of national-populisms. And that it is not yet known whether it will be democracy that will triumph, and at what price. Who are you afraid of?
The risks are many. With the fall of the Soviet Union, it was thought that liberal democracies remained the only option and that they were irreversible. After the crisis of 2008, we saw that we could turn back what you have. We see this in Hungary and Poland. But populism has risen in different forms even with Brexit, in Catalonia, in France, in Italy. Even Ukraine, a tragedy that does not accept our neutral position, can be read as a point of confrontation between nationalist populism and democracy.
Last summer, in an interview for the newspaper "La Stampa" you said that "we cannot remain indifferent to the fact that in Italy a prime minister can come to head a far-right government, in coalition with parties that have openly supported her Putin." Now that the government is a fact, and that it supports the European Union in the issue of Ukraine, what do you think?
I am not Italian, so I see the situation as a spectator, from a distance, but not too great, because at the end of the day we are all Europeans. We share essentials like borders and currency. Having said that, seen from the outside, I think that what the government is doing is intelligent, since in the most sensitive topics for Europe, such as foreign affairs with the war in Ukraine or the economy, it is following a very orthodox policy in line with the EU. that keeps the waters calm. It does its cultural war within the country, with topics such as family, abortion, immigration. This is disturbing to me. In general, I do not support the agenda of the right, I think it does not bring any good to the country.
Së shpejti, spanjollët do t’i drejtohen kutive të votimit. Në fund të majit për zgjedhjet lokale dhe në vjeshtë për ato politike. A mendoni se mund të vijë në pushtet një qeveri e djathtë, e mbështetur nga ekstremi i djathtë me partinë Vox?
Është e mundur, por ende mendoj se s’do të ndodhë. Ndryshe nga Italia, ku e majta qartësisht nuk e ka aftësinë për t’u bashkuar, në Spanjë është e pamohueshme që kryeministri ka arritur të qeverisë me shpirtra të ndryshëm. Hipoteza e një konsolidimi të mundshëm të së djathtës ekstreme në vendin tim më shqetëson, por mendoj se është ende një alternativë që mund të shmanget. Duhet shmangur ajo që ndodh në Francë, ku rezultati i izolimit të ekstremit të djathtë, bëri që sot partia e Marine Le Pen të pozicionohet e para në sondazhe. Ekstremi i djathtë luftohet me arsye, me të vërteta, duke u përballur me temat që për ta janë thelbësore si emigracioni, jo duke e minimizuar dhe demonizuar. Nëse Le Pen do të bëhej presidente e Republikës do të ishte një problem shumë i madh. Ngjitja e së djathtës ekstreme në pushtet, mbi të gjitha në një vend si Franca, është problem më i madh i Europës.
Salman Rushdie, i cili u shfaq në një video pas atentatit të verës së shkuar, tha se “liria e shprehjes dhe e botimit nuk ka qenë kurrë më parë në Perëndim kaq e kërcënuar” dhe se është “shqetësuese të shohësh botuesit që tentojnë të censurojnë punën e njerëzve si Roald Dahl apo Ian Fleming për të qenë politikisht korrekt.” Çfarë mendoni?
Jam dakord. Kush tenton të korrigjojë një autor e bën në emër të një puritanizmi që më acaron. E djathta gjithmonë ka qenë puritane, mbi të gjitha në SHBA, dhe fatkeqësisht tani po bëhet edhe e majta. Është gabim .
Për të folur për librat, për çfarë po punoni?
Njëri është një libër shumë i vështirë sepse trajton një subjekt të ri për mua, ende nuk e di kur do ta përfundoj. Trajton një botë që të gjithë e njohim, por jo në thellësi. Një subjekt politik, edhe pse unë s’jam shkrimtar politik, sepse më interesojnë njerëzit. Le të themi që është një roman të cilin kam dashur ta shkruaj me kohë, e tani mendoj se është momenti i duhur. Ne shkrimtarët nuk jemi si gazetarët, edhe pse pikëtakohemi në disa aspekte. Gazetarët duhet të shkruajnë menjëherë, shkrimtari vjen më pas, sepse mund të presë të ulet pluhuri i fushëbetejës në mënyrë që të numërohen qartë të vdekurit e të plagosurit.
Dhe libri tjetër është një ese?
Është një eksperiment i çuditshëm. Hera-herës ndihem si një profesor i çmendur brenda një laboratori, një profesor që ka frikë se gjithçka mund të shpërthejë. Dua të shoh pasojat, për mua është diçka komplet e re. Churchill ka thënë se kuraja është virtyti thelbësor i njeriut, baza, themeli i virtyteve të tjera dhe mendoj se ka pasur të drejtë. Si njeri e konsideroj veten as më pak e as më shumë se një frikacak mesatar, por si shkrimtar nuk mund të jem i tillë. Nëse do të isha, i bie që jam në profesionin e gabuar. Një shkrimtar duhet të rrezikojë gjithçka në çdo libër, në çdo faqe, në çdo fjalë. Nëse ai nuk eksperimenton dhe kufizohet në imitimin e vetvetes, vdes.
*Javier Cercas is among the most widely read contemporary Spanish writers, also a professor of literature at the University of Girona. Author of 12 novels, his books "The Deceiver", "Soldiers of Salamis" and "Monarku i hijeve" have been translated into Albanian. This interview for Elisabetta Pagani was translated into Albanian by Erjon Uka.
